Φυσική και Θεός

Το υδρογόνο σε ρόλο Θεού

Αν το Σύμπαν διαστέλλεται και συστέλλεται διαρκώς, σαν ακορντεόν που δε σταματάει να παίζει, τότε πρέπει να επισημανθεί από τον νοήμονα άνθρωπο η δύναμη που το κάνει να διαστέλλεται και να συστέλλεται.

Αυτή η δύναμη θα μπορούσε να ονομαστεί Θεός. Εύκολα φανταζόμαστε το Θεό “ακορντεονίστα” ή αρχιμουσικό, αν προτιμάτε μια μεταφορά πιο μεγαλοπρεπή, όμως δύσκολα μπορούμε να φανταστούμε το λόγο για τον οποίο αυτός ο “ακορντεονίστας” αποφάσισε κάποτε να φτιάξει ένα ακορντεόν για να το παίζει. Από λογικής απόψεως, είναι άλλο πράγμα ο Θεός-συντηρητής του κόσμου και άλλο ο Θεός-δημιουργός του κόσμου. Στη θέση του Θεού-δημιουργού μπορούμε να βάλουμε τη “μεγάλη έκρηξη” δια της οποίας δημιουργήθηκε ο κόσμος.

Όμως, σε μια τέτοια περίπτωση ποιόν θα βάλουμε στη θέση του Θεού-συντηρητή, που κάνει το Σύμπαν να διαστέλλεται, να συστέλλεται και ξανά να διαστέλλεται στον αιώνα τον άπαντα, αν βγάλουμε το Θεό απ’ τη θέση του συντηρητή; Για τους επιστήμονες η απάντηση επί του προκειμένου είναι απλή. Εν πάση περιπτώσει, απλούστερη από την απάντηση στο βασανιστικό ερώτημα πώς προέκυψε ο κόσμος και ποιος ο λόγος να προέκυψε ο κόσμος και ποιος ο λόγος να προέκυψε κόσμος στα καλά καθούμενα.

Ας υποθέσουμε, λοιπόν, πως προέκυψε διά της “μεγάλης εκρήξεως”, που στην επιστημονική σκέψη παίζει το ρόλο που παίζει ο Θεός στη μυθολογική. Σε μια τέτοια περίπτωση πρέπει να συνεχίσουμε τους συλλογισμούς προκειμένου να βρούμε μια απάντηση και στο ερώτημα, πως συντηρείται και δεν καταρρέει το Σύμπαν άπαξ και προέκυψε, ποια δύναμη το κάνει να συνεχίζει να υπάρχει. Η δύναμη αυτή εντοπίζεται από τους επιστήμονες στις χημικές ιδιότητες του υδρογόνου, του κυρίαρχου χημικού στοιχείου σ’ ολόκληρο το Σύμπαν του οποίου αποτελεί το 75% της συνολικής του ύλης. Από όλα τα χημικά στοιχεία καίγεται μόνο το υδρογόνο και οι χημικές ενώσεις του.

Τα μέταλλα και κυρίως ο σίδηρος, που είναι το κυρίαρχο στο Σύμπαν μέταλλο, δεν είναι παρά η “στάχτη” του υδρογόνου που κάηκε. Ανάμεσα στο υδρογόνο που συνεχίζει να καίγεται και στο σίδηρο που δεν καίγεται δημιουργείται διαφορά θερμοκρασίας. Και μόνο η ύπαρξη αυτής της διαφοράς φτάνει για να εξηγήσουμε γιατί το Σύμπαν διαστέλλεται. Διαστέλλεται γιατί θερμαίνεται και δεν εξαερώνεται γιατί έχει σίδερο.

Φυσικά, συμπαντικό επίπεδο αυτή η καύση δε μοιάζει καθόλου με την κοινή, που όλοι ξέρουμε. Είναι καύση σε επίπεδο ατόμων και όχι μορίων υδρογόνου. Γίνεται δηλαδή στο Σύμπαν ό,τι και στην υδρογονοβόμβα, που δεν είναι καθόλου επικίνδυνη από απόψεως εκλύσεως ραδιενέργειας είναι πάρα πολύ πιο καταστροφική από την ατομική βόμβα που στηρίζεται στη σχάση των βαρέων ατόμων του ουρανίου και όχι στη σύντηξη των ελαφρών ατόμων του υδρογόνου. Αν ένα αστέρι κάψει όλο το υδρογόνο του, μένει από καύσιμα και καταρρέει. Αν ολόκληρο το Σύμπαν κάψει όλο το υδρογόνο του, μένει από καύσιμα και επανέρχεται στην κατάσταση που βρισκόταν πριν από τη “μεγάλη έκρηξη”: Συστέλλεται από το ψύχος μέχρι μηδενισμού.

Οπότε, μια καινούργια “μεγάλη έκρηξη” ξαναβάζει μπροστά το μηχανισμό της θερμικής διαστολής.

Το χάος σε ρόλο Θεού

Από τα σύγχρονα μαθηματικά γνωρίζουμε πως το σύνολο δεν είναι ακριβώς ίσο με το άθροισμα των μερών του. Ποσοτικά είναι κάτι παραπάνω και ποιοτικά κάτι διαφορετικό. Αυτό δε σημαίνει πως ένα κι ένα δεν θα κάνουν δύο στον αιώνα τον άπαντα, σημαίνει πως αν στο ένα προσθέσω ένα, στο άθροισμα οι δύο μονάδες μπορεί μεν να συνεχίσουν να είναι διακεκριμένες, να ξεχωρίζουν δηλαδή η μία απ’ την άλλη, όμως όσο βρίσκονται η μία δίπλα στην το σύνολο θα έχει διαφορετικές ιδιότητες απ’ αυτές που έχουν τα μέρη του.

Ένα απλό παράδειγμα, όχι και τόσο κατάλληλο από μαθηματικής απόψεως αφού σ’ αυτό, η ομάδα, εκτός από τις δύο μονάδες με τη μαθηματική έννοια που παίρνουν μέρος στη διαμόρφωση της, επηρεάζεται και από δύο διαφορετικούς, ψυχισμούς, αλλά πολύ παραστατικό νομίζω για να καταλάβουμε τη μαθηματική θεωρία των ομάδων, τη χρήσιμη και στις επιστημονικές θεωρίες για τη δημιουργία της ζωής: Σε ένα αντρόγυνο, το κάθε μέρος χωριστά είναι αναμφισβήτητα μια μονάδα από κάθε άποψη. Όμως, αν τις δύο μονάδες τις δεις και τις δύο μαζί, έχεις μια ομάδα εντός της οποίας οι μονάδες θα συμπεριφερθούν με συγκεκριμένο τρόπο, που τον αποχτούν από την ένταξή τους στην ομάδα.

Τα χαρακτηριστικά των μονάδων που έχουν σχέση με την ομάδα θα μεταβληθούν ενώ αυτά που δεν έχουν σχέση με την ομάδα θα παραμείνουν αναλλοίωτα. Βέβαια, η “θεωρία των ομάδων”, που ανακάλυψε ο μεγαλοφυής Γάλλος πιτσιρικάς μαθηματικός Εβαρίστ Γκαλουά το 1832 μια μέρα πριν σκοτωθεί σε μονομαχία σε ηλικία μόλις 21 ετών δεν είναι τόσο απλή, αλλά αυτό είναι το εξωμαθηματικό νόημά της: Σε ένα σύνολο μεταβάλλονται όλα τα χαρακτηριστικά όταν μεταβάλλονται αυτά που ανήκουν σε μια συγκεκριμένη ομάδα. Αν όμως οι μεταβολές γίνονται ανεξάρτητα από αυτές που επιβάλλει η ομάδα, το σύνολο μεταπίπτει σε χαοτικό.

Όλα τα έμβια συστήματα έχουν δύο βασικά χαρακτηριστικά: Την πολυπλοκότητα και την οργάνωση. Κατά κάποιον τρόπο, η οργάνωση απλοποιεί αλλά μόνο για χατίρι του μελετητή την πολυπλοκότητα. Αυτό σημαίνει πως για να “εμψυχωθούν” και συνεπώς να οργανωθούν με τον καλύτερο τρόπο τα άψυχα ανόργανα στοιχεία της φύσης το μόνο που χρειάζεται είναι να βρεθούν σε συνθήκες χάους, που ορίζει τη μεγαλύτερη δυνατή πολυπλοκότητα. Μέσα από τις άπειρες δυνατότητες συνδυασμών που υπάρχουν στο χάος θα προκύψει οπωσδήποτε οργάνωση.

Αρκεί οι αλλαγές να γίνονται κατά ομάδες ώστε να μην επηρεάζονται τα πάντα και διαιωνίζεται το χάος. Ο “πάπας” της θεωρίας του χάους Πριγκοζίν λεει πως η μελέτη του χάους μας ενδιαφέρει όχι για να δείξουμε πως όλα είναι χαοτικά, αλλά αντίθετα για να δείξουμε πως η τάξη και η οργάνωση κατά συγκεκριμένους τρόπους προϋποθέτει το χάος, ώστε να εκδηλωθούν μέσα του όλες οι δυνατότητες συνδυασμών και να επιλεγούν οι βολικότερες. Η ζωή πιθανότητα προέκυψε μέσα από την πολύπλοκη οργάνωση του “άψυχου” χάους.

Οι μυθολογούντες Έλληνες ήξεραν τι έκαμναν όταν έλεγαν πως ο κόσμος (στολίδι σημαίνει η λέξη κόσμος) προέκυψε από το κοσμογονικό χάος.

Η βαρύτητα σε ρόλο Θεού

Ενώ από τον Νεύτωνα και μετά γνωρίζουμε πολύ καλά τους νόμους της βαρύτητας, τουλάχιστον προς το παρόν δεν έχουμε ιδέα τι είναι η βαρύτητα καθεαυτή. Αν καταλάβουμε τι είναι βαρύτητα, η κυρίαρχη στο Σύμπαν δύναμη, θα καταλάβουμε και τι είναι καθαυτές και οι άλλες φυσικές δυνάμεις, που γίνονται αντιληπτές κάτω από τις διάφορες μορφές ενέργειας και τα αποτελέσματά τους.

Γνωρίζουμε τα πράγματα απ’ φαινόμενα – και ακριβώς αυτός είναι ο λόγος που η γυναίκα του Καίσαρα είναι ανάγκη να φαίνεται τίμια αν θέλει να λέγεται τίμια, ακόμα κι αν δεν είναι κατ΄ουσίαν. Βέβαια, συχνά τα φαινόμενα απατούν, αλλά το καταλαβαίνουμε μόνο όταν άλλα φαινόμενα πάρουν τη θέση εκείνων που διαπιστώσαμε πως απατούν, χωρίς αυτό να σημαίνει πως και τα νέα δεν απατούν. Κινούμαστε κατ’ ανάγκην στην επιφάνεια των πραγμάτων, αλλά αυτή η επιφάνεια ανανεώνεται αδιάκοπα αντλώντας τη δυνατότητα να ανανεώνεται από δυνάμεις που βρίσκονται στην αόρατη πλευρά των πραγμάτων, στο πίσω και στο μέσα. Αυτό το μέσα θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε Θεό ελλείψει καταλληλότερου χαρακτηρισμού ,η ανεύρεση του οποίου ήταν έμμονη ιδέα για τον Αϊνστάιν, αλλά και για κάθε επιστήμων που αποκολλάται από τον πανάρχαιο μυθολογικό τρόπο σκέψης ,που κι αυτός επιχειρεί να δώσει λογικές ερμηνείες, να εξηγήσει δηλαδή πράγματα που φαίνονται ανεξήγητα και μυστηριώδη.

Επειδή γνωρίζουμε τι είναι η επιστήμη στο σημερινό στάδιο ανάπτυξής της, έχουμε την τάση να ξεχνούμε πως η επιστημονική σκέψη προέκυψε από τη μυθολογική με μια διαφοροποίηση του περιεχομένου της λογικής, που είναι μέθοδος και όχι το τελικά ζητούμενο. Η μυθολογική σκέψη μπορεί να έχει συναρπαστική λογική μέσα της ,κι αυτό το ήξεραν καλά οι Έλληνες, οι δημιουργοί της λογικής, που την εφάρμοσαν και στους υπέροχους μύθους του. Η μεταφυσική, συνεπώς, δεν είναι παραλογισμός, είναι ένας άλλος τρόπος εφαρμογής της λογικής, που ως μέθοδος που είναι μπορεί να εφαρμοστεί οπουδήποτε.

Το παν εδώ θα εξαρτηθεί από την αξιωματική μέθοδο και όχι από την ίδια την λογική ,όπως λέει ο Πιαζέ. Τα αφετηριακά της σκέψης αξιώματα μετρούν και όχι η λογική που μπορεί να αξιοποιήσει μια τεράστια σειρά αξιωμάτων ,δηλαδή αποφάσεων για εκκίνηση της σκέψης από ένα συγκεκριμένο αξίωμα ,ας πούμε από το αξίωμα “υπάρχει Θεός”, ή από το αντίθετό του “δεν υπάρχει Θεός”. Εδώ, το “υπάρχει” ή το “δεν υπάρχει” δεν είναι πρόβλημα λογικής, είναι πρόβλημα επιλογής των αξιωμάτων, των αφετηριακών δηλαδή σημείων των συλλογισμών .Όσο λοιπόν δεν ξέρουμε τι είναι η βαρύτητα καθεαυτή, η κυρίαρχη στο Σύμπαν δύναμη, αυτή που θα μπορούσε να πάρει τη θέση του Θεού ανετότατα, όπως λεει ο Πόε στο ιδιοφυές κύκνειο άσμα του με τίτλο “Εύρηκα”, ο οποιοσδήποτε θα μπορούσε να μιλάει με πεποίθηση για το Θεό και να είναι απολύτως λογικός, αφού αυτό το αξίωμα διάλεξε για να σκέφτεται.

Εγώ προσωπικά, για να ζω και να σκέφτομαι υιοθετώ άλλα αφετηριακά αξιώματα, που απαιτώ να γίνονται σεβαστά από ηλίθιους δογματικούς, που ακόμα δεν κατάλαβαν πως η λογική είναι μέθοδος, όχι δόγμα.